Teâđ peʹrrjeeja
Åålǥasmettummuž altteem ooudald pâi ooccmõõžž da åålǥasmetteemvuâđ. Tääuʹjmõs åålǥasmetteemvuâđ lie suudišttmi uʹvddem suudâm reidd- da reäkkõsaaʹššin. Sosiaal-luʹvddkååʹdd päärnaivuåppi raʹvvjem jeäʹltemveäʹǩǩsuåppmõš lij še åålǥasmetteemvuâđđ.
Lââʹssen åålǥasmettummuš peʹrrai vuõiʹǧǧest åålǥasmetteemnalla ââʹnteei vuäǯǯmõõžžid, mâʹte ouddmiârkkân piiđid, sääkkaid, õõlmâs määusaid. Jeeʹres õõlmâsvuõiggâdvuõđlaž leʹbe tõid paalduum määus lie vuõiʹǧǧest ââʹnteei åålǥasmetteemnalla, jõs tõʹst lij jeäʹrben šiõttuum lääʹjjest leʹbe asetõõzzâst. Näkam lie ouddmiârkkân määŋg ååsktõsmääus. Vuõiʹǧǧest åålǥasmetteemnalla ââʹnteei vuäǯǯmõõžž åålǥasmettummuž ooccmest ij vueiʹt ââʹnned äʹššoummu.
Jeeʹres tiuʹddepiijjâmtååim
Vieʹlji peʹrrjummuž lââʹssen åålǥasmettummšest vueiʹtet piijjâd tiuʹdde še måtam jeeʹres õõlǥtõõzzid.
Näkam lie jeäʹrbi mieʹldd
- saaččâm
- tuâǥstummuš
- piõʹǩǩimähsstäʹvver mååustväʹlddem da tiilltõs
- täʹvver luõvtemõõlǥtõs
- päärna huâl da vuõinnlõõttâmvuõiggâdvuõđ kuõskki tuʹmmstõõǥǥi tiuʹddepiijjmõš
Åålǥasmetteemveʹrǧǧneeʹǩǩ tåimmväʹldd älgg, ko åålǥasmetteemooccmõš puätt tuʹmmjem vuâlla. Åålǥasmettummuš ouddan tän mâŋŋa åålǥasmetteemoummu tuʹmmjem tååimai vuâđald.
Tuõʹppjum åålǥasmettummuš
Jõs peʹrrjeei haaʹlad, son vuäitt rääʹjted åålǥasmetteemtååimaid raaukeeʹl tuõʹppjum åålǥasmettummuž. Tååim rääʹjtâʹvve pääʹlǩ, jeältõõǥǥ leʹbe jeeʹres nåkam åålǥasmettummša, koʹst åålǥasmettummuž objeeʹkt ij taarbâž muʹtted teäʹǧǧen. Veälǥla puåttjid da jeällmõõžž čiõlǥtet rekisteeʹrin. Tuõʹppjum åålǥasmettummuž õhttvuõđâst peʹrrjeei ij vueiʹt ooccâd vuäǯǯmõõžžâs passiivrekisterâsttmõõžž vueiʹtlvaž mââjab tååimai vääras. Tuõʹppjum åålǥasmettummuž ǩiõttʼtõõllâm-mähss lij peʹrrjeeja vuõkksab ko takai åålǥasmettummšest. Åålǥasmetteem-määusain lie lââʹssteâđ jiijjâs seeidast.
Passiivrekister
Jõs veälǥlast jeät kaunnu åålǥasmetteemnalla ââʹnteei puåtti leʹbe jeällmõõžž, veälǥla tuõđât åålǥasmettummšest väärteʹmmen da åålǥasmetteemääʹšš tuʹmmjem vueʹlnn åårrmõš poott. Peʹrrjeei vuäitt tuʹmmjem vueʹlnn åårrmõõžž ääiʹj raukkâd, što suu vuäǯǯmõõžž mieʹrǩǩeet tuʹmmjem vueʹlnn åårrmõõžž puuttmõõžž mâŋŋa passiivrekisteera. Äʹšš ij rekisterâsttmõõžž ääiʹj leäkku åålǥasmettummšest tuʹmmjem vueʹlnn jeät-ǥa teʹl tuejjuku aktiivlaž peʹrrjemtååimaid. Jõs veälǥlast kuuitâǥ rekisterâʹsttemääiʹj kaaunât jeällmõõžž, koon vueiʹtet åålǥasmetteed, (ouddmiârkkân piiđmaacctõs), tõn åålǥasmetteet še nåkam vuäǯǯmõõžž pueʹrren, kååʹtt lij passiivrekisteeʹrest. Passiivrekisterâsttmõš lij viõǥǥâst kueʹhtt eeʹjj tõn peiʹvvmeäʹrest, ko cõggâmtuõđštõs lij uvddum.
Teâđ peʹrrjeeja -seeid käunnʼje lääddas tääiʹben.