Teâđ veälǥliʹžže
Ko veäʹlǧǧ šâdd åålǥasmettummuž peʹrrjemnalla, veälǥliʹžže vuõltteet takainalla iʹlmmtõõzz ääʹšš tuʹmmjem vuâlla puättmõõžžâst. Iʹlmmtõõzzâst lie vieʹlj kuõskki teâđai lââʹssen ääʹšš hoiʹddjeei åålǥasmetteemoummu õhttvuõtt-teâđ.
Tuʹmmjem vuâlla pueʹttemiʹlmmtõs âânn seʹst še õhttvuõttväʹlddemauʹǯǯjõõzz da taarb mieʹldd ouddiʹlmmtõõzz pueʹtti åålǥasmettummšest.
Tuʹmmjem vuâlla pueʹttemiʹlmmtõõzz lââʹssen veälǥliʹžže vuõltteet mäʹhssemauʹǯǯjõõzz. Jõs veälǥlaž mähss vieʹljes mââimõsân mäʹhssemauʹǯǯjõõzz mieʹrrpeeiʹv, tõʹst jeät tuejjuku meärkkõõzz åålǥasmetteemrekisteera. Åålǥasmettummšest jeät teʹl alttuku tååimaid veälǥla jeällmõõžž ooccâm diõtt.
Åålǥasmettummuš lij vieʹlji vuõiggâdvuõđlaž peʹrrjem. Åålǥasmettummuž altteem ooudald, što peʹrrjeei ååcc määuʹsǩani veälgga suudvuõiggsest suudâm da ååcc tõn mâŋŋa åålǥasmettummuž. Veäʹlǧǧ vuäitt leeʹd še vuõiʹǧǧest ââʹnteei åålǥasmetteemnalla, mâʹte ouddmiârkkân piiđ, sääkk leʹbe ååsktõsmääus, da teʹl peʹrrjeei vuäitt seʹrdded tõid ooccmõõžž mieʹldd åålǥasmettummša.
Mii šâdd, jõs vieʹlj jeät mahssu
Jõs veälǥlaž ij määuʹs vieʹljes, suʹst feʹrttai väʹldded õhttvuõđ ääʹšš hoiʹddjeei åålǥasmetteemooumže. Åålǥasmetteemoummu tuâjjan lij ooccâd veälǥliʹžže kuulli jeällmõõžž mähss-spraavdõõzz vuäǯǯam diõtt peʹrrjeeja. Åålǥasmettummšest lie tuâjees spraavâm diõtt veiddsõs teâđ vuäǯǯamvuõiggâdvuõđ. Jeällmõõžž vueiʹtet ooccâd ouddmiârkkân teâđstõõleeʹl jeeʹres rekisteeʹrin. Lââʹssen veälǥliʹžže vueiʹtet tuejjeed åålǥasmetteemčiõlǥtummuž, koʹst son âlgg uʹvdded tuõttvuõđmeâldlaž teâđaid tällõõzzlaž vueʹjstes. Jõs veälǥlast kaaunât åålǥasmetteemnalla ââʹnteei puåtti leʹbe jeällmõõžž, tõn åålǥasmetteet.
Veälǥlaž vuäitt täʹrǩstõõllâd åålǥasmetteemaaʹššees liâđǥlaž äʹššeemkääzzkõõzzâst (lääddas, ruõccâs da eŋgglõsǩiõʹlle). Kääzzkõõzzâst veälǥlaž vuäitt jeäʹrbi mieʹldd mäʹhssed vieʹljees, priʹnttjed tiõttum åålǥasmettummuž äʹššǩiiʹrjid, ooccâd frijjmäänpõõʹjid da jeeʹres hiâlptõõzzid pääʹlǩ åålǥasmettummša da peeiʹvted teâđees.
Veälǥlast õõlǥtemvuõtt uʹvdded teâđaid
Veälǥliʹžže vueiʹtet tuejjeed še åålǥasmetteemčiõlǥtummuž. Veälǥlaž âlgg uʹvdded åålǥasmetteemčiõlǥtummšest kaʹtti teâđaid nuʹtt ânnʼjõž ko še ääiʹjab jeällmõõžžâst, koon lij vuäʹmstam. Veälǥla vueiʹtet õõlǥted uʹvdded teâđaid sääkk akkõõzzin. Puäst-teâđai ouddmõš leʹbe teâđai sueʹlummuš åålǥasmetteemčiõlǥtummšest lij reäkkõs. Veälǥla vueiʹtet kåččad åålǥasmetteemčiõlǥtummša. Jõs kååčč jeät jääʹǩǩtuku, åålǥasmetteemooumaž vuäitt õõlǥted pueʹtted sääkk akkõõzzin leʹbe raukkâd pååʹlez viǯǯâd veälǥla.
Nåkam ooumaž še, ǩeäʹst lij veälǥla jeällmõš huâđstes leʹbe kååʹtt lij tuejjääm väärrvuõđ kuõskki suåppmõõžž veälǥlain, lij õõlǥtum uʹvdded taarblaž teâđaid veälǥla puåttjin, jeällmõõžžâst da õhttvuõtt-teâđain. Åålǥasmetteemooumaž vuäitt õõlǥted uʹvdded teâđaid sääkk akkõõzzin. Åålǥasmettummšest lij vuõiggâdvuõtt vuäǯǯad vaʹstteei teâđaid še veʹrǧǧniiʹǩǩin da õõlmâs tuâj hoiʹddjeei õutstõõzzin.
Åålǥasmetteemoummust lij vuõiggâdvuõtt väʹldded huâđđses oummu, koon åålǥasmetteet, väärrvuõđ čiõlǥtem diõtt vieʹltʼteʹmes čiõlǥtemaunstõõzz, mâʹte ouddmiârkkân suåppmõõžžid, kauppǩiiʹrjid da lââʹssen ǩeʹrjjtuõʹllʼjemaunstõõzz oummust, kååʹtt lij õõlǥtum tuõʹllʼjed ǩeeʹrj.
Ko åålǥasmetteemooumaž ååcc åålǥasmetteemnalla ââʹnteei jeällmõõžž, suʹst lij taarb mieʹldd vuõiggâdvuõtt ääʹvâʹtted uusid da lookkid di mõõnnâd azlmid, seeiltemsõõʹjid da jeeʹres vaʹstteei paaiʹǩid. Åålǥasmetteemooumaž vuäitt raukkâd pååʹlsest veʹrǧǧvieʹǩǩ tiuʹddepiijjmõõžž spraavâm diõtt.
Teâđ veälǥliʹžže -seeid käunnʼje lääddas tääiʹben.